No festivals today or in the next 14 days. 🎉

महाशिवरात्रि व्रत एवं पूजन विधि: संपूर्ण जानकारी और आवश्यक सामग्री

Mahashivratri Vrat and Puja Vidhi: भगवान Shiva हिंदुओं की प्रमुख आराध्य deity हैं। Mahashivratri festival शिव भक्तों के लिए विशेष महत्व रखता है। Hindu Puranas के अनुसार इस दिन भगवान Shiva का प्राकट्य और विवाह दोनों हुआ था। इसीलिए इस विशेष दिन Lord Shiva worship का महत्व बहुत अधिक है। Mantrashala पर आज हम आपको बताते हैं Mahashivratri Vrat Vidhi की सही और प्रामाणिक विधि। साथ ही जानिए कैसे करनी चाहिए Shiva Puja और उन्हें क्या अर्पित करना चाहिए।
Shivratri से एक दिन पूर्व Trayodashi Tithi में Shiv Ji Puja करनी चाहिए और Vrat Sankalp लेना चाहिए। इसके उपरांत Chaturdashi Tithi को Nirahar Vrat रखना चाहिए। Mahashivratri के दिन भगवान Shiva को Ganga Jal Abhishek करने से विशेष पुण्य प्राप्त होता है।
Mahashivratri Puja Vidhi: इस दिन Shivling Abhishek को Panchamrit Snan कराकर 'Om Namah Shivay' मंत्र से पूजा करनी चाहिए। इसके बाद Ratri ke Chaar Prahar Puja करनी चाहिए और अगले दिन प्रातःकाल Brahmin Daan Dakshina देकर Vrat Parana करना चाहिए।
Vrat Vidhan:
नित्य नैमित्यक क्रिया शौचादि से निवृत्ति के वाद व्रत का संकल्प,पूजन हवन, शिव अभिषेक नमक-चमक से, ब्रह्मचर्य का पालन, अक्रोध, श्रद्धा भक्ति।
Puja Samagri:
Scented Flowers, Bilva Patra, Dhatura, Bhang, Ber, Aamra Manjari, Jau ki Baal, Mandaara Flowers, Cow Milk, Sugarcane Juice, Curd, Pure Desi Ghee, Honey, Holy Ganga Water, Sacred Water, Camphor, Incense Sticks (Dhoop), Deepak, Rui Batti, Chandan, Five Fruits, Panch Mewa, Panch Ras, Ittar, Gandh Roli, Mouli Janeyu, Shiv Parvati Shringar Samagri, Vastra Abhushan, Gold, Silver, Dakshina Puja Ke Bartan, Kushasan आदि।
Vrat and Puja Mantra:
ॐ नमः शिवाय का जाप या मनन श्रद्धा व ध्यान से।
Bilva Patra चढ़ाने का मंत्र:
नमो बिल्ल्मिने च कवचिने च नमो वर्म्मिणे च वरूथिने च
नमः श्रुताय च श्रुतसेनाय च नमो दुन्दुब्भ्याय चा हनन्न्याय च नमो घृश्णवे॥
दर्शनं बिल्वपत्रस्य स्पर्शनम्‌ पापनाशनम्‌। अघोर पाप संहारं बिल्व पत्रं शिवार्पणम्‌॥
त्रिदलं त्रिगुणाकारं त्रिनेत्रं च त्रिधायुधम्‌। त्रिजन्मपापसंहारं बिल्वपत्रं शिवार्पणम्‌॥
अखण्डै बिल्वपत्रैश्च पूजये शिव शंकरम्‌। कोटिकन्या महादानं बिल्व पत्रं शिवार्पणम्‌॥
गृहाण बिल्व पत्राणि सपुश्पाणि महेश्वर। सुगन्धीनि भवानीश शिवत्वंकुसुम प्रिय।
इसके बाद Shivratri Vrat Katha का वाचन करें। Mriga aur Shikari Ki Katha, Shivling Prakat Katha, तथा Shiv Puran Katha पढ़नी चाहिए।
इस प्रकार Mahashivratri Vrat and Puja विधि को अपनाकर Lord Shiva Blessings प्राप्त कर सकते हैं।

Related Blogs

Gita Govindam Chaturthah Sargah - Snigdh Madhusudanah (गीतगोविन्दं चतुर्थः सर्गः - स्निग्ध मधुसूदनः)

गीतगोविन्दं के चतुर्थ सर्ग में स्निग्ध मधुसूदन का वर्णन किया गया है। यह खंड राधा और कृष्ण के प्रेम और स्नेह को दर्शाता है।
Gita-Govindam

Saptmukhi Hanuman Kavacham (श्री सप्तमुखी हनुमत्कवचम्)

सप्तमुखी हनुमान कवचम् एक अत्यंत शक्तिशाली divine armor है, जो भगवान Lord Hanuman की कृपा से साधक को अद्भुत protection, strength और spiritual energy प्रदान करता है। इस sacred kavach का पाठ करने से व्यक्ति को न केवल negative energies से मुक्ति मिलती है, बल्कि वह अपने जीवन में success, courage और आत्मिक उन्नति भी प्राप्त करता है। यह powerful mantra शत्रु बाधा, बुरी शक्तियों और किसी भी प्रकार के evil spirits से रक्षा करने में सहायक है। श्री Saptmukhi Hanuman Kavacham का नियमित पाठ करने से व्यक्ति को fearlessness, confidence और अद्भुत मानसिक एवं शारीरिक बल प्राप्त होता है। जो व्यक्ति अपने जीवन में career growth, prosperity और health protection चाहता है, उसके लिए यह divine shield अत्यंत प्रभावशाली है। यह spiritual armor साधक के चारों ओर एक protective aura बनाता है, जिससे वह किसी भी प्रकार की नकारात्मक शक्तियों से सुरक्षित रहता है। भगवान Panchmukhi Hanuman की कृपा से व्यक्ति के जीवन में peace, stability और अपार ऊर्जा का संचार होता है, जिससे वह हर संकट का सामना कर सकता है और जीवन में success and happiness प्राप्त करता है।
Kavacha

Devyaparadha Kshamaapana Stotra (देव्यपराधक्षमापनस्तोत्रम्)

देव्यपराधक्षमापनस्तोत्रम्, माँ दुर्गा का एक महत्वपूर्ण स्तोत्र है। इसे आदि गुरु शंकराचार्य ने लिखा था। यह उनकी सर्वश्रेष्ठ और कानों को सुख देने वाली स्तुतियों में से एक है। यह एक क्षमा स्तोत्र है जिसमें साधक माता से कहता है कि सबका उद्धार करनेवाली कल्याणमयी माता ! मैं पूजा की विधि नहीं जानता , मेरे पास धन का भी अभाव है , मैं स्वभाव से भी आलसी हूँ तथा मुझ से ठीक–ठीक पूजा का सम्पादन हो भी नहीं सकता। इन सब कारणों से तुम्हारे चरणों की सेवा में जो त्रुटी हो गयी है, उसे क्षमा करना, क्योंकि कुपुत्र होना सम्भव है, किंतु कहीं भी कुमाता नहीं होती। अत: मुझसे कोई भी गलती हुई हो तो मुझे क्षमा कर देना।
Stotra

Shri Hanuman Praarthana Shlok (श्री हनुमत्‌ प्रार्थना श्लोक)

श्री हनुमान प्रार्थना श्लोक Lord Hanuman की Sacred Prayer है, जो उन्हें Symbol of Strength, Devotion, और Courage के रूप में Glorify करता है। यह Shloka Bajrangbali को Protector from Evil, Remover of Obstacles, और Divine Guardian मानकर उनकी Worship करता है। Hanuman Chalisa और यह Mantra Chanting करने से Positive Energy, Success, और Fearlessness प्राप्त होती है। Best Time to Chant: ...Tuesdays और Saturdays को Hanuman Ji की Aradhana करने से Spiritual Growth और Blessings मिलती हैं। ...Hanuman Jayanti, Ram Navami, और Navratri में यह Shloka विशेष रूप से Auspicious होता है।
Shloka-Mantra

Durga Saptashati-12 Chapter (दुर्गा सप्तशती-बारहवाँ अध्याय)

दुर्गा सप्तशती एक हिन्दु धार्मिक ग्रन्थ है जिसमें राक्षस महिषासुर पर देवी दुर्गा की विजय का वर्णन है। दुर्गा सप्तशती को देवी महात्म्य, चण्डी पाठ के नाम से भी जाना जाता है। इसमें 700 श्लोक हैं, जिन्हें 13 अध्यायों में बाँटा गया है। दुर्गा सप्तशती का द्वादश अध्याय "गुणों का स्तवन" पर आधारित है।
Durga-Saptashati

Durga Saptashati(दुर्गा सप्तशती) 6 Chapter (छठा अध्याय)

दुर्गा सप्तशती एक हिंदू धार्मिक ग्रंथ है जिसमें राक्षस महिषासुर पर देवी दुर्गा की विजय का वर्णन किया गया है। दुर्गा सप्तशती को देवी महात्म्यम, चंडी पाठ (चण्डीपाठः) के नाम से भी जाना जाता है और इसमें 700 श्लोक हैं, जिन्हें 13 अध्यायों में व्यवस्थित किया गया है। दुर्गा सप्तशती का छठा अध्याय " धूम्रलोचन के वध " पर आधारित है ।
Durga-Saptashati

Tantroktam Devi Suktam (तन्त्रोक्तम् देवीसूक्तम्)

तन्त्रोक्तम् देवीसूक्तम् एक पवित्र स्तोत्र (sacred hymn) है, जो देवी दुर्गा (Goddess Durga) की महिमा का वर्णन करता है। इसका पाठ (recitation) करने से व्यक्ति को नकारात्मक ऊर्जा (negative energy) और बुरी नजर (evil eye) से सुरक्षा मिलती है। यह स्तोत्र साधकों (spiritual seekers) के लिए विशेष रूप से उपयोगी है, जो आध्यात्मिक शक्ति (spiritual power) और आत्मबल (inner strength) प्राप्त करना चाहते हैं। इस स्तोत्र में देवी के शक्तिशाली (powerful) और रक्षात्मक (protective) रूप का वर्णन है, जो भक्तों को भय (fear) और बाधाओं (obstacles) से मुक्ति प्रदान करता है। तन्त्रोक्तम् देवीसूक्तम् का पाठ जीवन में शांति (peace) और समृद्धि (prosperity) लाने में सहायक है। यह स्तोत्र देवी के क्रोधमयी (fierce) और दयालु (compassionate) रूप की आराधना करता है। देवीसूक्तम् का नियमित पाठ (regular recitation) करने से व्यक्ति को सफलता (success) और सुख (happiness) प्राप्त होता है। यह स्तोत्र देवी के आशीर्वाद (blessings of Goddess) को आकर्षित करता है और जीवन में शक्ति (strength) और स्थिरता (stability) प्रदान करता है। भक्त इसे तंत्र साधना (Tantric practices) के माध्यम से जीवन के सभी कष्टों (hardships) से मुक्ति पाने के लिए करते हैं।
Sukt

Navagrah Gayatri Mantra (नवग्रह के गायत्री मन्त्र)

नवग्रह गायत्री मंत्र नौ ग्रहों (Nine Planets) की कृपा और उनके सकारात्मक प्रभाव (Positive Influence) प्राप्त करने के लिए जप किया जाता है। यह मंत्र ग्रह दोष निवारण (Astrological Remedies) और जीवन में शांति (Peace) व संतुलन (Harmony) लाने में सहायक है। नवग्रहों की ऊर्जा से भाग्य सुधार (Fortune Enhancement) और आध्यात्मिक उन्नति (Spiritual Growth) होती है। इस मंत्र के नियमित जाप से व्यक्ति को समृद्धि (Prosperity), सफलता (Success), और सुरक्षा (Protection) प्राप्त होती है।
Mantra

Today Panchang

19 June 2025 (Thursday)

Sunrise07:15 AM
Sunset05:43 PM
Moonrise03:00 PM
Moonset05:52 AM, Jan 12
Shaka Samvat1946 Krodhi
Vikram Samvat2081 Pingala